verslaggevingsfraude

Verslaggevingsfraude melden via het Centraal Meldpunt: Meld.nl. Jaarlijks komt er miljarden euro’s onrechtmatig in verkeerde handen terecht; geschat wordt ruim € 600 per hoofd van de bevolking. Er wordt onderscheid gemaakt tussen horizontale en verticale fraude. Bij verticale fraude is de overheid de benadeelde. Verticale fraude is onderverdeeld in fiscale fraude, zorgfraude, sociale zekerheidsfraude, subsidiefraude en fraude bij openbare aanbestedingen. Bij horizontale fraude is er sprake van fraude tussen mensen en bedrijven. Horizontale fraude is onderverdeeld in sjoemelen in faillissementen, verzekeringen, beleggingen, acquisitiefraude en voorschotfraude. 

Verslaggevingsfraude
Verslaggevingsfraude is het manipuleren van de boekhouding om betere cijfers te laten zien. Verslaggevingsfraude wordt vaak in georganiseerde verband gepleegd. Het financiële middenkader, zoals de controller, spant vaak samen met bestuurders. De CFO (financiële bestuurder) en collega-bestuurders beschikken mogelijk niet over de gedetailleerde kennis die nodig is om de cijfers te manipuleren, reden waarom de controller erbij betrokken wordt. Het financiële middenkader is meer betrokken bij verslaggevingsfraude, naarmate er meer functies samenspannen en als er onder deze groepen tegelijkertijd een gedeelde drang is naar ‘zelfverrijking’. Dat kan het geval zijn wanneer betere resultaten leiden tot hogere winsten bij het verkopen van aandelen. De financiële structuur van de onderneming is in samenhang met het beloningsbeleid. Het financiële middenkader is meer betrokken naarmate de onderneming hogere schulden, een zwakker toezicht en een agressiever bonusbeleid kent.

Boekhoudfraude
Boekhoudfraude of jaarrekeningfraude is een vorm van fraude waarin een bedrijf bewust een onjuist beeld van haar financiële situatie geeft en hiermee buitenstaanders zoals banken, beleggers en contractspartijen misleidt. Matching, Creative Accounting, Window Dressing, Earn-Out Fee en Cooking the books zijn enkele termen die met Jaarrekeningfraude te maken hebben. Het is raadzaam om een (contra) onderzoek en een (contra)(forensisch boeken-)onderzoek in te stellen naar fraude met de boekhouding; mogelijk met de daarbij samenhangende fraude als verslaggevingsfraude, jaarrekeningfraude, resultaat-manipulatie (omzet- winstmanipulatie). 

Resultaatmanipulatie
Resultaatmanipulatie is als beslissers financiële rapportages of bedrijfsbeslissingen naar eigen inzichten bijsturen om: belanghebbenden te misleiden over de prestaties van het bedrijf of om contract-uitkomsten te beïnvloeden, die afhangen van financiële uitkomsten (zoals bank-convenanten). Resultaat-manipulatie wordt ook wel winst-manipulatie of earnings management genoemd. Het treedt niet willekeurig op, maar er moet voldaan zijn aan drie voorwaarden; de manipulator heeft een motief. Deze verwacht dus enig voordeel en de financiële prognose wijkt naar verwachting af van het ideaal of de eis, er is een gelegenheid te manipuleren, terwijl de kans op ontdekking gering geacht wordt en er zijn mogelijkheden tot manipulatie in de sfeer van operationele beslissingen of de verslaggeving. Manipuleren kan  ook door de winst te verlagen, zodat een ‘koekjestrommel’ wordt gevuld, waaruit in lastige tijden het resultaat opgepoetst kan worden. Een accountant moet bij de controle van de jaarrekening een redelijk vermoeden van fraude in beginsel melden aan een opsporingsambtenaar. 

Forensische Accountancy
Een accountant moet bij de controle van de jaarrekening een redelijk vermoeden van fraude in beginsel melden aan een opsporingsambtenaar. Accountants hebben bij het uitvoeren van forensische onderzoeken naar fraude in voorkomend geval een meldplicht in het kader van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Voor zover het gaat om de controle van jaarrekeningen kunnen op accountants bijzondere verplichtingen rusten in geval van aanwijzingen van fraude. Zo dient de accountant aanvullende onderzoekswerkzaamheden uit te voeren, indien er bij de controle van de jaarrekening een aanwijzing is voor fraude. Wanneer een accountant bij de controle van de jaarrekening een redelijk vermoeden van fraude heeft en dit heeft gemeld bij de onderneming, dient deze onderneming dit onverwijld te (laten) onderzoeken. Deze onderzoeken kunnen worden uitgevoerd door advocaten. Uit de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA) volgt bovendien dat een beoordeling of beloning van een accountant niet afhankelijk mag zijn van de uitkomst van zijn controlewerkzaamheden. Deze professionele onafhankelijkheid geldt evenzeer voor een advocaat.

Advocaat als onafhankelijk fraudeonderzoeker
Indien u als onderneming of organisatie vermoedens heeft van fraude en onregelmatigheden, dan is het raadzaam om een advocaat in te schakelen die ingewikkelde feitenonderzoeken kan doen. Een advocaat-onderzoeker is transparant, integer, objectief, onafhankelijk, deskundig en zorgvuldig. Deze verplichting heeft de advocaat jegens zijn opdrachtgever, en jegens alle andere betrokkenen bij het onderzoek en derden. Dit geldt ook voor onderzoek dat voor intern gebruik is bedoeld. De bevindingen van de advocaat in een verslag vastlegt, kan zowel voor zijn opdrachtgever als derden ter beschikking worden gesteld. Indien u een advocaat-onderzoeker inschakeld, mag u geen bestaande cliënt zijn van de advocaat en mag u als opdrachtgever geen zeggenschap hebben over de inhoud van het rapport; het onderzoeksrapport is volledig transparant over wat niet is onderzocht en welke informatie niet is gebruikt en het rapport geeft een zo volledig mogelijk beeld van het onderwerp van onderzoek. Het onderzoeksrapport moet alle relevante feiten en omstandigheden bevatten, het moet duidelijk zijn waarop de bevindingen in het onderzoeksrapport zijn gebaseerd en er moet hoor en wederhoor zijn toegepast met degenen die onderwerp van onderzoek zijn. Kortom, als u een advocaat inschakelt voor onafhankeljk onderzoek, dan kan die niet de rol van de advocaat als belangenbehartiger vervullen. Advocaten kunnen worden ingezet bij fraudeonderzoeken, rechtmatigheidsonderzoeken, feitenonderzoeken, compliance onderzoek, integriteitsonderzoeken en corporate investigations. 

(contra)Onderzoek
In de huidige digitale digitale tijdperk krijgt men sneller te maken met negatieve publiciteit en kan een organisatie (verder) reputatieschade lijden als die geen verweer voert en geen maatregelen treft om de verweten gedraging in de toekomst te voorkomen. Wanneer er sprake is van zeer bijzondere omstandigheden, waarin ernstige verdenkingen zijn gerezen, ter zake van ernstige misstanden binnen een organisatie, kan worden besloten om een onderzoek te starten. De organisatie/werkgever zal moeten bewijzen dat de organisatie of personeel zich wel of niet aan de geldende regels en normen heeft gehouden. De vermoedens moeten onderbouwd met bevindingen uit een onafhankelijk en betrouwbaar onderzoek. Een onderzoeksrapportage moeten worden aangebracht dat als sterk bewijs kan dienen. Een onderzoek kan ook een duidelijk signaal afgeven en de preventieve werking die ervan uitgaat. Het is van belang om de mogelijke misstanden en integriteitsschending te laten toetsen door een onafhankelijk partij om vast te kunnen stellen of de mogelijke misstanden toerekenbaar is aan een gehele organisatie of aan bepaalde personeel en of een eventuele eerdere interne onderzoek en de informatie rondom het feitencomplex op zorgvuldige wijze is uitgevoerd en verkregen. De mogelijke misstanden moet kunnen worden toegerekend aan de gehele organisatie of bepaalde personeel en de maatregelen die eventueel daarop volgen moet in verhouding staan tot de verweten misstanden. Een extern (integriteits)onderzoek kan helderheid bieden en kunnen geruchten of vermoedens met feiten worden onderbouwd of juist worden ontzenuwd.

U kunt bij Meld.nl terecht voor al uw vragen over misstanden en integriteitsschendingen binnen een organisatie. Bij kwetsbaarheidsonderzoek, (contra) integriteitsonderzoek, aankaarten van misstanden, conflict over beleid en cultuur binnen een organisatie en voeren van procedures is het raadzaam om tijdig juridisch hulp in te schakelen.