Het instellen van beroep bij de bestuursrechter zonder dat vooraf een zienswijze is ingediend, is de afgelopen jaren sterk verruimd, vooral bij omgevingsrechtelijke besluiten die zijn voorbereid met de uniforme openbare voorbereidingsprocedure (afdeling 3.4 Awb). Traditioneel gold op grond van artikel 6:13 Awb dat een belanghebbende eerst een zienswijze moest indienen om ontvankelijk te zijn in beroep. Door recente Europese en nationale jurisprudentie is deze eis voor veel besluiten versoepeld.

Belangrijke onderdelen en subonderwerpen

• Uniforme openbare voorbereidingsprocedure (afdeling 3.4 Awb)

  • Bij besluiten zoals bestemmingsplannen, omgevingsvergunningen en natuurvergunningen wordt vaak de uitgebreide voorbereidingsprocedure gevolgd. Voorheen was het indienen van een zienswijze vereist om later in beroep te kunnen gaan tegen het definitieve besluit.

  • Sinds de uitspraak van de Raad van State van 14 april 2021 (naar aanleiding van het ‘Varkens in Nood’-arrest van het Europese Hof van Justitie), is het voor belanghebbenden mogelijk om beroep in te stellen tegen omgevingsrechtelijke besluiten zónder vooraf een zienswijze te hebben ingediend.

• Reden voor de verruiming

  • Het Europese Verdrag van Aarhus vereist een ruime toegang tot de rechter bij milieuaangelegenheden. De Nederlandse eis van een verplichte zienswijze werd in strijd geacht met dit verdrag.

  • De Raad van State heeft daarom bepaald dat een zienswijze niet langer een voorwaarde is voor het instellen van beroep tegen besluiten die onder deze procedure vallen.

• Uitzonderingen en nuances

  • In andere bestuursrechtelijke procedures (zoals reguliere besluiten buiten het omgevingsrecht) kan het nog steeds verplicht zijn eerst bezwaar te maken of een zienswijze in te dienen om ontvankelijk te zijn in beroep.

  • Als het niet indienen van een zienswijze redelijkerwijs niet kan worden verweten (bijvoorbeeld door gebrekkige publicatie), kan alsnog beroep worden ingesteld.

  • Niet-belanghebbenden kunnen soms ook beroep instellen als zij in de zienswijzeprocedure hebben deelgenomen, maar hun kansen op succes zijn beperkt door het relativiteitsvereiste.

• Praktische gevolgen

  • Het aantal beroepsprocedures tegen omgevingsrechtelijke besluiten zal toenemen, omdat ook mensen die geen zienswijze indienden nu rechtstreeks beroep kunnen instellen.

  • Nieuwe beroepsgronden zijn toegestaan, ook als deze niet in een eerdere zienswijze zijn genoemd.

Belangrijkste wet

• Algemene wet bestuursrecht (Awb), artikel 6:13
  Traditioneel bepaalde dit artikel dat beroep alleen mogelijk was na het indienen van een zienswijze. Door jurisprudentie is deze eis voor omgevingsrechtelijke besluiten verruimd.

• Verdrag van Aarhus
  Europese regelgeving die ruime toegang tot de rechter bij milieubesluiten waarborgt.

Wanneer de bestuursrecht advocaat inschakelen?

• Bij complexe of omvangrijke omgevingsrechtelijke besluiten of milieuprocedures.

• Bij twijfel over ontvankelijkheid in beroep, zeker als geen zienswijze is ingediend.

• Bij het opstellen van een beroepschrift, het verzamelen van bewijs en het formuleren van beroepsgronden.

• Bij bezwaar- en beroepsprocedures buiten het omgevingsrecht, waar de zienswijzefase mogelijk nog verplicht is.

• Bij het voeren van civielrechtelijke, bestuursrechtelijke of strafrechtelijke procedures die samenhangen met het besluit.

Belangrijkste ondersteuning door de advocaat

• Juridisch advies:
  Uitleg over ontvankelijkheid, de gevolgen van het al dan niet indienen van een zienswijze, en de strategische keuzes in de procedure.

• Procesbegeleiding:
  Hulp bij het opstellen van beroepschriften, het verzamelen van bewijs en het voeren van onderhandelingen.

• Onderhandeling en mediation:
  Bemiddeling met het bestuursorgaan of andere belanghebbenden, advisering over alternatieve oplossingen.

• Procesvoering:
  Vertegenwoordiging bij de bestuursrechter, hoger beroep of voorlopige voorziening.

• Bewijsrecht:
  Adviseren over het verzamelen en presenteren van bewijs van belang, procedurele fouten of inhoudelijke bezwaren.

• Schadebeperking:
  Ondersteuning bij het beperken van juridische en feitelijke schade door tijdig en correct handelen.

• Belangenbehartiging:
  Vertegenwoordiging in bestuursrechtelijke, civielrechtelijke en strafrechtelijke procedures die samenhangen met het besluit.

Dit overzicht biedt een roadmap voor het navigeren van Bestuursrechtelijke zaken. Dit proces vereist zorgvuldige documentatie en snelle actie. Meld.nl fungeert als een tussenschakel voor civielrechtelijke, bestuursrechtelijke en strafrechtelijke stappen. Voor het behartigen van de gerechtvaardigde belangen, is bijstand van een Bestuursrecht advocaat essentieel.