Wat houdt etnisch profileren in?

Het omvat situaties waarbij:

• Politiecontroles: Mensen van kleur of met migratieachtergrond worden vaker staande gehouden of gefouilleerd.

• Grenscontroles: De Koninklijke Marechaussee (KMar) hanteert risicoprofielen met (vermeende) afkomstkenmerken.

• Algoritmische profilering: Overheidsinstanties gebruiken data-analyse die indirecte discriminatie veroorzaakt (bijv. postcode als proxy voor etniciteit).

Relevante wetgeving

• Artikel 1 Grondwet: Algemeen discriminatieverbod.

• Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB): Verbiedt directe en indirecte discriminatie.

• Wetboek van Strafrecht Art. 137c–137e Sr: Strafbaarstelling van groepsbelediging en aanzetten tot haat.

• EU-richtlijn 2000/43/EG: Verbod op rassendiscriminatie.

• Digital Services Act (DSA): Verplicht platforms tot actie tegen discriminerende content (vanaf 2024).

Impact

Maatschappelijk:

• 40% van gedupeerden ontwikkelt angststoornissen of depressies.

• Verlies van vertrouwen in overheidsinstanties, vooral bij gemarginaliseerde gemeenschappen.

Economisch:

• Hogere werkloosheid onder groepen die als “risicovol” worden gelabeld.

• Reputatieschade voor Nederland als democratische rechtsstaat.

Juridisch:

• Complexe bewijslast door gebrek aan transparantie in profilering.

• Risico op schending van internationale verdragen (bijv. VN-Verdrag tegen rassendiscriminatie).

Juridische beginselen

Bij geschillen kunt u zich beroepen op:

1. Discriminatieverbod (Art. 1 Grondwet).

2. Gelijkheidsbeginsel: Gelijkwaardige behandeling in gelijke situaties.

3. Transparantieplicht: Recht op inzage in selectiecriteria en risicoprofielen.

4. Proportionaliteitsbeginsel: Controles moeten noodzakelijk en passend zijn.

Juridische stappen via Meld.nl

1. Melding en risicoanalyse
   Laat uw situatie beoordelen voor:

   • Analyse van bewijs (camerabeelden, getuigenverklaringen).

   • Toetsing aan EU-verdragen en nationale wetgeving.

2. Interne klachtenprocedure
   Eis herziening van het besluit bij de betrokken instantie onder verwijzing naar:

   • AWGB Art. 5 (verbod op indirect onderscheid).

   • Gerechtshof Den Haar-uitspraak 2023: Verbod op afkomstkenmerken in KMar-profielen.

3. Externe klachtenprocedure
   Dien een klacht in voor een bindend oordeel met:

   • Omgekeerde bewijslast: De instantie moet aantonen dat profilering niet discrimineerde.

   • Expertrapporten van TNO of Sociaal Cultureel Planbureau.

4. Civiele rechtszaak
   Vorder schadevergoeding via:

   • Onrechtmatige daad (6:162 BW): Tot €30.000 bij psychisch leed.

   • Vernietiging besluit: Bij schending van het gelijkheidsbeginsel.

5. EU-procedures
   Bij grensoverschrijdende discriminatie:

   • Meld bij het Europees Bureau voor Grondrechten.

   • Start een procedure bij het Hof van Justitie EU (bijv. schending EVRM Art. 14).