Wat houdt institutioneel racisme in?

Het betreft structurele ongelijkheid veroorzaakt door:

• Algoritmische profilering: Fraudetectiesystemen die groepen met migratieachtergrond onevenredig targeten (bijv. toeslagenaffaire).

• Arbeidsmarktdiscriminatie: Lagere kansen bij werving of promotie voor niet-westerse sollicitanten.

• Onderwijs: Lager schooladvies voor kinderen met migratieachtergrond bij gelijke prestaties.

• Politiepraktijken: Etnisch profileren bij controles of risicoanalyses.

Relevante wetgeving

• Artikel 1 Grondwet: Algemeen discriminatieverbod, inclusief rassendiscriminatie.

• Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB): Verbiedt directe en indirecte discriminatie in arbeid, onderwijs en dienstverlening.

• EU-richtlijn 2000/43/EG: Verplicht lidstaten tot aanpak van rassendiscriminatie.

• Wetboek van Strafrecht Art. 137c Sr: Strafbaarstelling van groepsbelediging (tot 2 jaar cel).

Impact

Economisch:

• 23% hogere werkloosheid onder mensen met migratieachtergrond.

• Jaarlijks €3,2 miljard verlies door onderbenutting van talent.

Maatschappelijk:

• 40% van gedupeerden ontwikkelt angststoornissen of depressies.

• Verlies van vertrouwen in overheidsinstanties (67% stijging klachten sinds 2022).

Juridisch:

• Complexe bewijslast door “black box”-systemen bij algoritmische discriminatie.

• Gemiddeld 18 maanden procedureduur bij civiele zaken.

Juridische beginselen

Bij geschillen kunt u zich beroepen op:

1. Discriminatieverbod (Art. 1 Grondwet): Gelijkwaardige behandeling voor alle burgers.

2. Gelijkheidsbeginsel: Gelijkwaardige toegang tot arbeid, onderwijs en diensten.

3. Transparantieplicht: Recht op inzage in gebruikte data en selectiecriteria.

4. Proportionaliteitsbeginsel: Beleid moet noodzakelijk en passend zijn.

Juridische stappen via Meld.nl

1. Melding en risicoanalyse
   Laat uw situatie beoordelen voor:

   • Analyse van arbeidscontracten, aanbestedingsdocumenten of algoritme-uitkomsten.

   • Schadeberekening volgens EU-richtlijn 2020/1828 (collectieve acties).

2. Interne klachtenprocedure
   Eis aanpassing beleid bij de betrokken instantie onder verwijzing naar:

   • AWGB Artikel 5: Verbod op indirect onderscheid.

   • EU-richtlijn 2000/43/EG: Verplichting tot non-discriminatie.

3. Externe klachtenprocedure
   Dien een klacht in voor een bindend oordeel met:

   • Omgekeerde bewijslast bij complexe algoritmes.

   • Expertrapporten van TNO of Sociaal Cultureel Planbureau.

4. Civiele rechtszaak
   Vorder schadevergoeding via:

   • Onrechtmatige daad (6:162 BW): Tot €30.000 bij psychisch leed.

   • WCAM: Collectieve acties voor groepen slachtoffers.

5. EU-procedures
   Bij grensoverschrijdende discriminatie:

   • Meld bij het Europees Bureau voor Grondrechten.

   • Start een procedure bij het Hof van Justitie EU (precedent zaak Test-Achats).