Relevante wetsartikelen

• Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH/CZ)

  • Verbiedt direct en indirect onderscheid op grond van handicap of chronische ziekte bij arbeid, huisvesting, goederen, diensten en onderwijs.

  • Verplicht werkgevers en dienstverleners tot het treffen van doeltreffende aanpassingen, tenzij dit een onevenredige belasting vormt.

• Artikel 1 Grondwet

  • Algemeen discriminatieverbod, expliciet inclusief handicap sinds 2023.

• Wetboek van Strafrecht (art. 137d Sr)

  • Strafbaarstelling van aanzetten tot haat of discriminatie op grond van lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap (maximaal 1 jaar cel of geldboete).

• Wet strafbaarstelling discriminatie wegens handicap (2006)

  • Strafrechtelijke vervolging mogelijk bij discriminatie in beroep of bedrijf, ook bij nalaten van redelijke aanpassingen (bijv. geen rolstoeltoegang).

Kenmerken en signalen

• Directe discriminatie:

  • Weigering van een baan, dienst of toegang tot een gebouw vanwege een beperking.

• Indirecte discriminatie:

  • Schijnbaar neutrale regels of voorzieningen die mensen met een beperking benadelen (bijv. geen lift, ontoegankelijke websites).

• Intimidatie en stigmatisering:

  • Pesten, vernederen of stigmatiseren op school, werk of in de openbare ruimte.

• Systemische barrières:

  • Ontbreken van redelijke aanpassingen, ontoegankelijke publieke voorzieningen of diensten.

Procedures en juridische stappen

• Bestuursrechtelijk:

  • Klacht indienen bij het College voor de Rechten van de Mens (CRM), dat een niet-bindend oordeel geeft.

  • Bezwaar maken bij gemeenten, onderwijsinstellingen of andere overheden.

  • Toezicht op naleving van het VN-verdrag handicap door het CRM.

• Civielrechtelijk:

  • Schadevergoeding eisen via art. 6:162 BW (onrechtmatige daad).

  • Kort geding voor spoedeisende maatregelen (bijv. afdwingen van aanpassingen).

  • Omgekeerde bewijslast: de wederpartij moet aantonen dat geen discriminatie plaatsvond of dat aanpassingen onevenredig belastend zijn.

• Strafrechtelijk:

  • Aangifte doen bij politie voor aanzetten tot haat of discriminatie (art. 137d Sr).

  • Strafrechtelijke vervolging bij discriminatie in beroep of bedrijf zonder redelijke grond.

Impact

Rol van de advocaat

• Voorafgaand aan procedures:

  • Onafhankelijk feitenonderzoek, verzamelen van bewijs (documenten, getuigen, medische gegevens).

  • Adviseren over strategie, schikkingen, collectieve acties.

• Tijdens procedures:

  • Vertegenwoordiging bij CRM, civiele of strafrechtelijke procedures.

  • Begeleiden bij schadeberekening, afdwingen van aanpassingen, hoor en wederhoor toepassen.

• Als onafhankelijk onderzoeker:

  • Transparant rapporteren, objectief en zorgvuldig feitenonderzoek, betrokkenheid van mensen met een beperking bij de procedure.

Preventiemaatregelen

• Toegankelijkheidsaudits: Controle van gebouwen, diensten en websites op toegankelijkheid.

• Trainingen: Bewustwording bij werkgevers, scholen en dienstverleners.

• Positieve ontmoetingen: Organiseer contact tussen mensen met en zonder beperking om vooroordelen te verminderen.

• Meldingsstructuren: Laagdrempelig en anoniem melden via Meld.nl.

Anoniem melden via Meld.nl

• Procedure: Beveiligd formulier met end-to-end-encryptie; gegevens worden binnen 30 dagen vernietigd.

• Waarborgen: Juridische ondersteuning, organisatorische onafhankelijkheid.

Dit overzicht biedt een roadmap voor het navigeren van discriminatiezaken. Dit proces vereist zorgvuldige documentatie en snelle actie. Meld.nl fungeert als veilig kanaal om discriminatie te  melden, terwijl civielrechtelijke stappen schadevergoeding en preventie mogelijk maken. Voor gerechtigheid blijft samenwerking met een advocaat essentieel. Ook verdachten hebben recht op rechtsbijstand van een advocaat.