Grensoverschrijdend gedrag is een verzamelterm voor handelingen of uitingen waarbij de grenzen van een persoon worden overschreden zonder diens instemming of toestemming. Het betreft gedrag dat als bedreigend, vernederend, intimiderend, ongewenst of onveilig wordt ervaren. Dit kan zich uiten in verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag, zoals pesten, intimidatie, discriminatie, seksuele intimidatie, agressie, uitsluiting of financiële uitbuiting. Grensoverschrijdend gedrag komt voor op de werkvloer, op school, in verenigingen, thuis en online, en is vaak gerelateerd aan machtsverschillen en ongelijke verhoudingen.

Delict van situatie en belangrijkste wet

• Delict/situatie:

  • Grensoverschrijdend gedrag: Handelingen of uitingen die de persoonlijke of wettelijke grenzen van een ander overschrijden, waardoor deze zich ongemakkelijk, onveilig of gekwetst voelt.

  • Voorbeelden:

    • Intimidatie, pesten, discriminatie, uitsluiting, fysiek geweld, seksuele intimidatie, seksueel misbruik, financiële uitbuiting.

• Belangrijkste wet:

  • Wetboek van Strafrecht (Sr):

    • Artikelen 240-250 Sr: Seksuele misdrijven (aanranding, verkrachting, seksueel misbruik).

    • Artikel 285 Sr: Bedreiging.

    • Artikel 285b Sr: Stalking/belaging.

    • Artikelen 300-303 Sr: Mishandeling, zware mishandeling (bij fysiek geweld).

    • Artikel 261 Sr: Smaad en laster.

    • Artikel 266 Sr: Belediging.

  • Burgerlijk Wetboek (BW):

    • Artikel 6:162 BW: Onrechtmatige daad: grondslag voor schadevergoeding bij toegebrachte schade.

    • Boek 7 BW: Arbeidsrecht (werkgeversaansprakelijkheid).

  • Wetboek van Strafvordering (Sv):

    • Artikelen 12-12l Sv: Klachtprocedure bij niet-vervolging of onterechte afdoening.

    • Artikelen 177-181 Sv: Opsporing en vervolging van strafbare feiten.

  • Algemene wet bestuursrecht (Awb):

    • Wet sociale veiligheid op school: Verplichting voor scholen om beleid te voeren tegen grensoverschrijdend gedrag.

  • Nieuwe Wet seksuele misdrijven (vanaf 1 juli 2024):

    • Meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag zijn strafbaar, ook online. Straffen zijn verhoogd en de bewijslast is versoepeld bij seksueel geweld2712.

Impact

• Individu:

  • Psychische, emotionele en soms fysieke schade, stress, angst, depressie, laag zelfbeeld, ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid, sociaal isolement, zelfmoordgedachten of -pogingen.

• Organisatie:

  • Verstoorde werksfeer, verminderde productiviteit, verhoogd ziekteverzuim, reputatieschade, verlies van vertrouwen, hoge kosten door verzuim en juridische procedures.

• Maatschappij:

  • Verlies van sociale cohesie, toename van psychische problemen, hogere zorgkosten, negatieve invloed op sociale normen en waarden, schade aan het vertrouwen in onderwijs, werkgevers en instituties.

Wat organisatie en overheid nu doen om grensoverschrijdend gedrag aan te pakken

• Organisatie:

  • Stelt duidelijke omgangsregels en gedragscodes op.

  • Benoemt vertrouwenspersonen en stelt klachtenregelingen in.

  • Organiseert trainingen en bewustwordingscampagnes.

  • Handhaaft sanctiebeleid en zorgt voor snelle, adequate klachtenafhandeling.

  • Stimuleert een cultuur van respect, openheid en inclusiviteit.

• Overheid:

  • Voert het Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld uit.

  • Zet in op preventie, herkenning, aanpak en hulpverlening.

  • Stimuleert cultuurverandering en maatschappelijk gesprek over grenzen en respect.

  • Versterkt wet- en regelgeving, zoals de nieuwe Wet seksuele misdrijven.

  • Ondersteunt organisaties met handreikingen, campagnes en voorlichting.

Wanneer een advocaat inschakelen?

Een advocaat gespecialiseerd in strafrecht, arbeidsrecht of letselschade wordt ingeschakeld door verdachten, slachtoffers en getuigen in de volgende situaties:

• Voor verdachten:

  • Bij dagvaarding, arrestatie of verhoor:

    • Juridische bijstand tijdens politieverhoor, bescherming van rechten en advisering over het zwijgrecht.

  • Tijdens het hele strafproces:

    • Vertegenwoordiging bij de rechtbank, hoger beroep of cassatie.

  • Bij het indienen van een klacht bij niet-vervolging:

    • Begeleiding bij het opstellen en indienen van een klacht bij het gerechtshof (artikel 12 Sv-procedure).

  • Bij het opvragen van het strafdossier:

    • Ondersteuning bij het opvragen en beoordelen van het strafdossier.

• Voor slachtoffers:

  • Bij aangifte van grensoverschrijdend gedrag:

    • Advies en begeleiding bij het doen van aangifte en het opstellen van een klacht.

  • Bij schadevergoeding:

    • Opstellen en indienen van een schadeclaim, zowel in het strafproces als via een civiele procedure.

  • Bij het uitoefenen van slachtofferrechten:

    • Ondersteuning bij het uitoefenen van slachtofferrechten, zoals spreekrecht en recht op informatie.

  • Bij civielrechtelijke procedures:

    • Advies en begeleiding bij het aanvragen van een contactverbod, stopzetting van ongewenst gedrag of andere beschermingsmaatregelen.

• Voor getuigen:

  • Bijstand bij verklaring:

    • Juridische begeleiding bij het afleggen van een verklaring, bescherming tegen intimidatie of ongewenste vragen.

Belangrijke ondersteuning door de advocaat

• Juridisch advies:

  • Uitleg van de rechten en mogelijkheden van verdachten, slachtoffers en getuigen.

• Vertegenwoordiging:

  • Optreden namens de cliënt bij politie, OM, rechtbank, gerechtshof of bestuursrechter.

• Processtukken:

  • Opstellen van verweerschriften, klachten, schadeclaims, bezwaarschriften en andere juridische stukken.

• Bewijsrecht:

  • Advies over het verzamelen en presenteren van bewijsmateriaal ter onderbouwing van het verweer of de schadeclaim.

• Strategie:

  • Bepalen van de beste juridische route, bijvoorbeeld via strafrechtelijke procedures, civiele schadeclaims, contactverbod of klachten bij toezichthoudende instanties.

• Rechtenbescherming:

  • Waarborgen van toegang tot een advocaat, het recht om te zwijgen en bescherming tegen onrechtmatige opsporingsmethoden.

• Schadevergoeding:

  • Ondersteuning bij het claimen van schadevergoeding bij onrechtmatige handelingen.

• Psychische ondersteuning:

  • Advies over hulpverlening en beschermingsmaatregelen.

• Reputatieherstel:

  • Advies over het beperken van reputatieschade en het herstellen van de goede naam.

Procesverloop en rol van de advocaat

• Strafrechtelijke procedure:

  • De advocaat begeleidt de verdachte of het slachtoffer bij elke stap: van aangifte tot zitting, en eventueel hoger beroep of cassatie.

• Civielrechtelijke procedure:

  • Vertegenwoordiging bij de civiele rechter voor schadevergoeding, contactverbod of andere beschermingsmaatregelen.

• Bestuursrechtelijke procedure:

  • Advies en begeleiding bij het indienen van een klacht of bezwaar bij werkgever, school of overheidsinstantie.

• Kort geding:

  • Snel optreden bij spoedeisende zaken, bijvoorbeeld om een contactverbod te laten schorsen of vernietigen.

• Klachtprocedure (artikel 12 Sv):

  • Begeleiding bij het indienen van een klacht bij het gerechtshof als het OM niet tot vervolging overgaat.

Dit overzicht biedt een roadmap voor het navigeren van strafzaken. Dit proces vereist zorgvuldige documentatie en snelle actie. Meld.nl fungeert als een tussenschakel voor civielrechtelijke, bestuursrechtelijke en strafrechtelijke stappen. Voor het behartigen van de gerechtvaardigde belangen, is bijstand van een strafrecht advocaat essentieel.